Ως το πλεον επικαιρο θεμα αλλα και ενα εκ των σημαντικοτερων για τους νεους ανθρωπους αξιζει μια αποπειρα διασαφησεων και αναλυσεων μακρια απο πολιτικες σταθμισεις και κομματικες σκοπιμοτητες. Ξεκινωντας, θα ηθελα να τονισω οτι η κοινωνικη ασφαλιση εχει μια βαση, η οποια ειναι το ελαχιστο οριο προστασιας, λειτουργει εξασφαλιζοντας ενα minimum επιπεδο διαβιωσης. Αυτο το minimum ειναι αναπαλλοτροιωτο και συνταγματικως κατοχυρωμενο (αρ 25παρ1 και 22παρ5 Σ) δηλαδη καμια ρυθμιση δεν μπορει να θεσει το επιπεδο της κοινωνικης ασφαλισης κατω απο αυτο το minimum. Το αλλο φυσικα ακραιο οριο ειναι το optimum της προστασιας. Εντος αυτου ου πλαισιου μεταξυ minimum και optimum ειναι πλεον ΠΟΛΙΤΙΚΗ επιλογη που θα τοποθετηθει το επιπεδο της κοινωνικης ασφαλισης, με σοβαρο ομως αντικτυπο στα οικονομικα ενος κρατους.
Με βαση τη νομολογια του ΣτΕ ο νομοθετης πρεπει να εχει στο νου του οταν ρυθμιζει θεματα κοινωνικης ασφαλισης δυο αρχες : α) την προαγωγη της κοινωνικης ασφαλισης, δηλαδη το συμφερον του ασφαλισμενου, να απολαμβανει δηλαδη περισσοτερων παροχων που θα του εξασφαλιζουν καλυτερο επιπεδο διαβιωσης , δηλαδη μια βελτιωση του επιπεδου κοινωνικης ασφαλειας προς το optimum
και β) την προστασια/διασφαλιση του ασφαλιστικου κεφαλαιου, να εξασφαλιζεται δηλαδη η βιωσιμοτητα του θεσμου, να μπορει να λειτουργει η κοινωνικη ασφαλιση στο διηνεκες, η οικονομικη διαιωνιση του θεσμου της κοινωνικης ασφαλισης. Αν πχ δοθουν συνταξεις 10000Ε στον καθενα σιγουρα προαγεται η κοινωνικη αφαλιση αλλα μαλλον στερειται η δυνατοτητα απονομης συνταξεων στο μελλον αφου τα ταμεια μαλλον θα πτωχευσουν... Ερμηνευοντας αυτη την αρχη εχει πλεον γινει απο ολους δεκτο οτι καθε νεα προβλεπομενη παροχη πρεπει να συνοδευεται απο αντιστοιχη αναλογιστικη μελετη , που θα βρεθουν δηλαδη οι ποροι που θα καλυψουν την παροχη ποσο θα επιβαρυνθουν τα ταμεια., συναρτα την παροχη με την βιωσιμοτητα (βλ. 73 παρ1 και 74παρ1 Σ). Αυτο φαινομενικα και βραχυπροθεσμα δεν εξυπηρετει τους ασφαλισμενους οι οποιοι αντιλαμβανονται το λογο αυτο ως δικαιολογια για να μην τους δοθει η να τους στερηθει μια παροχη. Μακροπροθεσμα ομως, προφανως και λειτουργει υπερ των ασφαλισμενων καθως εξασφαλιζονται οι συνταξεις και τα επιδοματα που θα λαμβανουν, μεσω της διασφαλισης της βιωσιμοτητας των ταμειων . Θα πρεπει δηλαδη καθε ασφαλισμενος να αξιολογει το γεγονος οτι αν του δοθει μια παροχη τωρα μπορει να οδηγησει στη στερηση μερους της συνταξης/καποιας παροχης απο τα παιδια του!
Μια αλλη πανθομολουμενη αρχη συνιστα η αρχη της βιωσιμοτητας η οποια οριζει οτι για να ειναι ενα ταμειο βιωσιμο πρεπει 4 να δουλευουν και 1 να παιρνει συνταξη. Στην Ελλαδα αυτη τη στιγμή 2,3 δουλευουν και 1 παιρνει συνταξη . Επισης οριο ηλικίας αποτελουν τα 60 χρονια όμως πραγματικος μεσος ορος συνταξιοδοτησης στην Ελλαδα ειναι τα 57χρονια.
Το συστημα που ακολουθει η Ελλαδα ειναι το συστημα BISMARK δηλαδη υπαρξη πολλαπλων φορεων ασφαλισης διαφορετικων για καθε επαγγελματικη κατηγορια χρηματοδοτουμενων απο ασφαλιστικες εισφορες. Αυτο το συστημα οδηγει σε ''κραυγαλεες ανισοτητες στην παρεχομενη ασφαλιστικη καλυψη''. Ουσιαστικα, με αυτο το συστημα ωφελουνται συγκεκριμενες επαγγ. ομαδες που εχουν τη δυναμη και τα μεσα να πιεσουν. Εχει υποστηρικτει εντονως η αντισυνταγματικοτητα του εν λογω θεσμου δεδομενου οτι δεν προκυπτει η πολλαπλοτητα ουτε απο το 22παρ1 Σ ενω και το 21παρ3 την προστασια δηλαδη που παρεχει το Κρατος για γηρατεια και αναπηρια το οποιο δεν δικαιολογει διακριση αναλογα με το επαγγελμα ( ''η προτιμησιακη μεταχειριση συγκεκριμενων κατηγοριων συνταξιουχων αναλογα με τη δυναμη πιεσης των συνδικαλιστικων οργανωσεων δυσκολα συμβιβαζεται με τις επιταγες του 21παρ3Σ''). Ενω τιθεται θεμα και με την αρχη της ισοτητας 4παρ1 Σ η οποια επιτασσει οι ομοιες καταστασεις να αντιμετωπιζονται ομοια και πολλοι εργαζομενοι αν και ουσιαστικα συνιστουν ομοιες καταστασεις (πχ παρεχουν διοικητικα καθηκοντα ιδιας βαρυτητας, πληρωνουν τις ιδιες εισφορες ) παιρνουν διαφορετικη συνταξη, δηλαδη αντιμετωπιζονται ανομοια ομοιες καταστασεις δηλαδη αντισυνταγματικα!
( τα κειμενα εντος εισαγωγικων ειναι απο το βιβλιο του συνταγματολογου Κ.χρυσογονου καθηγητη Νομικης ΑΠΘ, Ατομικα και κοινωνικα δικαιωματα, νομικη βιβλιοθηκη, τριτη εκδοση 2006, σελ 560, 562)
Το συστημα ενοποιησης ταμειων ονομαζεται συστημα BEVERIDGE / συστημα κοινωνικης ασφαλειας και στηριζεται σε εναν ΕΝΙΑΙΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. Συγχρονο στοχο αποτελει η κατευθυνση προς αυτου του τυπου τα συστηματα καθως κρινονται απο τους εργατολογους και συνταγματολογους ως δικαιοτερα, αν κοινως αποδεκτο αποτελει το γεγονος οτι στην Ελλαδα κατι τετοιο ειναι ανεφικτο. Το νεο νομοσχεδιο ειναι αρκετα επηρεασμενο απο αυτο το συστημα.
ΟΛΑ τα ταμεια τα οποια στηριζονται στις ασφαλιστικες παροχες ειναι ελλειμματικα και αντιμετωπιζουν προβλημα βιωσιμοτητας. Οσα ταμεια ειναι ισχυρα ειναι επειδη χρηματοδοτουνται απο κοινωνικους πορους. Οι ποροι αυτοι πληρωνονται απο τριτους. Δηλαδη τριτοι ασχετοι με το ταμειο, υπερ του οποιου προβλεπονται αυτοι οι ποροι ,το χρηματοδοτουν, πχ αγγελιοσημα, χρηματα υπερ Ταμειου Νομικων σε διαφορα συμβολαια αγωγες τα οποια τα πληρωνουν οχι οι δικηγοροι αλλα οι πελατες .Ετσι οχι μονο τα πληρωνουν τριτοι αλλα επωφελουνται οι δημοσιογραφοι και οι δικηγοροι αφου η περιουσια των ταμειων που τους χορηγουν συνταξη αυξανεται χωρις αυτοι (οι δικηγοροι δημοσιογραφοι )να καταβαλλουν αντιστοιχη εισφορα.Πληρωνει δηλαδη ο πελατης οχι μονο την αμοιβη του δικηγορου αλλα και χρηματοδοτει τη συνταξη του! Κοινωνικοι ποροι δεν προβλεπονται για ολα τα ταμεια. Ενα αλλο κραυγαλεο παραδειγμα κοινωνικου πορου συνιστα ενα ποσοστο επι της αξιας καθε δημοσιου εργου υπερ του ΤΣΜΕΔΕ (ταμειο μηχανικων.
Τελος, αξιζει να αποσαφηνιστει οτι το συστημα που εχουμε ειναι στατικα αναδιανεμητικο, στηριζεται στην αλληλεγγυη γενεων, εχει διαγενεακο χαρακτηρα. Δηλαδη, η τωρινη εργαζομενη γενια πληρωνει τις συνταξεις των τωρινων συνταξιουχων, επειδη πιστευει οτι τις συνταξεις της θα τις πληρωσει με τη σειρα της η επομενη εργαζομενη γενια ( δλδ ο γονιος πληρωνει τη συνταξη του παππου επειδη περιμενει πως ο γιος του θα πληρωσει τη δικη του οταν ερθει η ωρα). Οι εισφορες που πληρωνει καθε εργαζομενος δηλαδη δεν προοριζονται για αυτον αλλα για τους συνταξιουχους και τυπικα, δεν μαζευονται καπου οι εισφορες και οταν ερθει η ωρα της ξαναδινει πισω σε μορφη συνταξης. Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΜΑς ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΩΡΙΝΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ.
Το κρατος εχει οχι μονο το ρολο του εγγυητη δηλαδη δεν αφηνει κανενα ασφαλιστικο φορεα να πτωχευσει αλλα και το ρολο του συγχρηματοδοτη δηλαδη καλυπτει τα ελλειμματα των ταμειων ετσι ωστε να μπορουν αυτα να συνεχιζουν να δινουν συνταξεις . Συμφωνα με αναλογιστικες μελετες το ελλειμμα των ασφαλιστικων ταμειων που θα κληθει να καλυψει το Κρατος θα αντιστοιχει σε 17,1% του ΑΕΠ το 2030, 21,4% το 2040, 24% το 2050! ! ! !
Αυτο που προτεινει το νεο νομοσχεδιο ως αρχη ειναι το εξης :
μια α)εθνικη συνταξη που θα χορηγειται σε ολους δουλευουν η οχι η οποια θα χορηγειται οταν συμπληρωσει κανεις τα 65 χρονια (γυρω στα 300ε )
και β)μια ανταποδοτικη συνταξη η οποια θα ειναι αντιστοιχη με τις εισφορες που κατεβαλε κανεις και τα χρονια που δουλεψε
Το βασικο ομως ειναι οτι το ανταποδοτικο σκελος και 40 χρονια να δουλεψει κανεις δυσκολα θα μπορει να αποδοσει μια υψηλη συνταξη ως συνολο (εθνικη συνταξη+ανταποδοτικη ) .
ΘΑ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ ΔΗΛΑΔΗ ΔΥΟ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΠΕΡΝΟΥΝ ΩΣ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑ 700-800ε ΤΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΟΡΕΣ
Με βαση τη νομολογια του ΣτΕ ο νομοθετης πρεπει να εχει στο νου του οταν ρυθμιζει θεματα κοινωνικης ασφαλισης δυο αρχες : α) την προαγωγη της κοινωνικης ασφαλισης, δηλαδη το συμφερον του ασφαλισμενου, να απολαμβανει δηλαδη περισσοτερων παροχων που θα του εξασφαλιζουν καλυτερο επιπεδο διαβιωσης , δηλαδη μια βελτιωση του επιπεδου κοινωνικης ασφαλειας προς το optimum
και β) την προστασια/διασφαλιση του ασφαλιστικου κεφαλαιου, να εξασφαλιζεται δηλαδη η βιωσιμοτητα του θεσμου, να μπορει να λειτουργει η κοινωνικη ασφαλιση στο διηνεκες, η οικονομικη διαιωνιση του θεσμου της κοινωνικης ασφαλισης. Αν πχ δοθουν συνταξεις 10000Ε στον καθενα σιγουρα προαγεται η κοινωνικη αφαλιση αλλα μαλλον στερειται η δυνατοτητα απονομης συνταξεων στο μελλον αφου τα ταμεια μαλλον θα πτωχευσουν... Ερμηνευοντας αυτη την αρχη εχει πλεον γινει απο ολους δεκτο οτι καθε νεα προβλεπομενη παροχη πρεπει να συνοδευεται απο αντιστοιχη αναλογιστικη μελετη , που θα βρεθουν δηλαδη οι ποροι που θα καλυψουν την παροχη ποσο θα επιβαρυνθουν τα ταμεια., συναρτα την παροχη με την βιωσιμοτητα (βλ. 73 παρ1 και 74παρ1 Σ). Αυτο φαινομενικα και βραχυπροθεσμα δεν εξυπηρετει τους ασφαλισμενους οι οποιοι αντιλαμβανονται το λογο αυτο ως δικαιολογια για να μην τους δοθει η να τους στερηθει μια παροχη. Μακροπροθεσμα ομως, προφανως και λειτουργει υπερ των ασφαλισμενων καθως εξασφαλιζονται οι συνταξεις και τα επιδοματα που θα λαμβανουν, μεσω της διασφαλισης της βιωσιμοτητας των ταμειων . Θα πρεπει δηλαδη καθε ασφαλισμενος να αξιολογει το γεγονος οτι αν του δοθει μια παροχη τωρα μπορει να οδηγησει στη στερηση μερους της συνταξης/καποιας παροχης απο τα παιδια του!
Μια αλλη πανθομολουμενη αρχη συνιστα η αρχη της βιωσιμοτητας η οποια οριζει οτι για να ειναι ενα ταμειο βιωσιμο πρεπει 4 να δουλευουν και 1 να παιρνει συνταξη. Στην Ελλαδα αυτη τη στιγμή 2,3 δουλευουν και 1 παιρνει συνταξη . Επισης οριο ηλικίας αποτελουν τα 60 χρονια όμως πραγματικος μεσος ορος συνταξιοδοτησης στην Ελλαδα ειναι τα 57χρονια.
Το συστημα που ακολουθει η Ελλαδα ειναι το συστημα BISMARK δηλαδη υπαρξη πολλαπλων φορεων ασφαλισης διαφορετικων για καθε επαγγελματικη κατηγορια χρηματοδοτουμενων απο ασφαλιστικες εισφορες. Αυτο το συστημα οδηγει σε ''κραυγαλεες ανισοτητες στην παρεχομενη ασφαλιστικη καλυψη''. Ουσιαστικα, με αυτο το συστημα ωφελουνται συγκεκριμενες επαγγ. ομαδες που εχουν τη δυναμη και τα μεσα να πιεσουν. Εχει υποστηρικτει εντονως η αντισυνταγματικοτητα του εν λογω θεσμου δεδομενου οτι δεν προκυπτει η πολλαπλοτητα ουτε απο το 22παρ1 Σ ενω και το 21παρ3 την προστασια δηλαδη που παρεχει το Κρατος για γηρατεια και αναπηρια το οποιο δεν δικαιολογει διακριση αναλογα με το επαγγελμα ( ''η προτιμησιακη μεταχειριση συγκεκριμενων κατηγοριων συνταξιουχων αναλογα με τη δυναμη πιεσης των συνδικαλιστικων οργανωσεων δυσκολα συμβιβαζεται με τις επιταγες του 21παρ3Σ''). Ενω τιθεται θεμα και με την αρχη της ισοτητας 4παρ1 Σ η οποια επιτασσει οι ομοιες καταστασεις να αντιμετωπιζονται ομοια και πολλοι εργαζομενοι αν και ουσιαστικα συνιστουν ομοιες καταστασεις (πχ παρεχουν διοικητικα καθηκοντα ιδιας βαρυτητας, πληρωνουν τις ιδιες εισφορες ) παιρνουν διαφορετικη συνταξη, δηλαδη αντιμετωπιζονται ανομοια ομοιες καταστασεις δηλαδη αντισυνταγματικα!
( τα κειμενα εντος εισαγωγικων ειναι απο το βιβλιο του συνταγματολογου Κ.χρυσογονου καθηγητη Νομικης ΑΠΘ, Ατομικα και κοινωνικα δικαιωματα, νομικη βιβλιοθηκη, τριτη εκδοση 2006, σελ 560, 562)
Το συστημα ενοποιησης ταμειων ονομαζεται συστημα BEVERIDGE / συστημα κοινωνικης ασφαλειας και στηριζεται σε εναν ΕΝΙΑΙΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. Συγχρονο στοχο αποτελει η κατευθυνση προς αυτου του τυπου τα συστηματα καθως κρινονται απο τους εργατολογους και συνταγματολογους ως δικαιοτερα, αν κοινως αποδεκτο αποτελει το γεγονος οτι στην Ελλαδα κατι τετοιο ειναι ανεφικτο. Το νεο νομοσχεδιο ειναι αρκετα επηρεασμενο απο αυτο το συστημα.
ΟΛΑ τα ταμεια τα οποια στηριζονται στις ασφαλιστικες παροχες ειναι ελλειμματικα και αντιμετωπιζουν προβλημα βιωσιμοτητας. Οσα ταμεια ειναι ισχυρα ειναι επειδη χρηματοδοτουνται απο κοινωνικους πορους. Οι ποροι αυτοι πληρωνονται απο τριτους. Δηλαδη τριτοι ασχετοι με το ταμειο, υπερ του οποιου προβλεπονται αυτοι οι ποροι ,το χρηματοδοτουν, πχ αγγελιοσημα, χρηματα υπερ Ταμειου Νομικων σε διαφορα συμβολαια αγωγες τα οποια τα πληρωνουν οχι οι δικηγοροι αλλα οι πελατες .Ετσι οχι μονο τα πληρωνουν τριτοι αλλα επωφελουνται οι δημοσιογραφοι και οι δικηγοροι αφου η περιουσια των ταμειων που τους χορηγουν συνταξη αυξανεται χωρις αυτοι (οι δικηγοροι δημοσιογραφοι )να καταβαλλουν αντιστοιχη εισφορα.Πληρωνει δηλαδη ο πελατης οχι μονο την αμοιβη του δικηγορου αλλα και χρηματοδοτει τη συνταξη του! Κοινωνικοι ποροι δεν προβλεπονται για ολα τα ταμεια. Ενα αλλο κραυγαλεο παραδειγμα κοινωνικου πορου συνιστα ενα ποσοστο επι της αξιας καθε δημοσιου εργου υπερ του ΤΣΜΕΔΕ (ταμειο μηχανικων.
Τελος, αξιζει να αποσαφηνιστει οτι το συστημα που εχουμε ειναι στατικα αναδιανεμητικο, στηριζεται στην αλληλεγγυη γενεων, εχει διαγενεακο χαρακτηρα. Δηλαδη, η τωρινη εργαζομενη γενια πληρωνει τις συνταξεις των τωρινων συνταξιουχων, επειδη πιστευει οτι τις συνταξεις της θα τις πληρωσει με τη σειρα της η επομενη εργαζομενη γενια ( δλδ ο γονιος πληρωνει τη συνταξη του παππου επειδη περιμενει πως ο γιος του θα πληρωσει τη δικη του οταν ερθει η ωρα). Οι εισφορες που πληρωνει καθε εργαζομενος δηλαδη δεν προοριζονται για αυτον αλλα για τους συνταξιουχους και τυπικα, δεν μαζευονται καπου οι εισφορες και οταν ερθει η ωρα της ξαναδινει πισω σε μορφη συνταξης. Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΜΑς ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΩΡΙΝΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ.
Το κρατος εχει οχι μονο το ρολο του εγγυητη δηλαδη δεν αφηνει κανενα ασφαλιστικο φορεα να πτωχευσει αλλα και το ρολο του συγχρηματοδοτη δηλαδη καλυπτει τα ελλειμματα των ταμειων ετσι ωστε να μπορουν αυτα να συνεχιζουν να δινουν συνταξεις . Συμφωνα με αναλογιστικες μελετες το ελλειμμα των ασφαλιστικων ταμειων που θα κληθει να καλυψει το Κρατος θα αντιστοιχει σε 17,1% του ΑΕΠ το 2030, 21,4% το 2040, 24% το 2050! ! ! !
Αυτο που προτεινει το νεο νομοσχεδιο ως αρχη ειναι το εξης :
μια α)εθνικη συνταξη που θα χορηγειται σε ολους δουλευουν η οχι η οποια θα χορηγειται οταν συμπληρωσει κανεις τα 65 χρονια (γυρω στα 300ε )
και β)μια ανταποδοτικη συνταξη η οποια θα ειναι αντιστοιχη με τις εισφορες που κατεβαλε κανεις και τα χρονια που δουλεψε
Το βασικο ομως ειναι οτι το ανταποδοτικο σκελος και 40 χρονια να δουλεψει κανεις δυσκολα θα μπορει να αποδοσει μια υψηλη συνταξη ως συνολο (εθνικη συνταξη+ανταποδοτικη ) .
ΘΑ ΠΑΙΡΝΟΥΜΕ ΔΗΛΑΔΗ ΔΥΟ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΠΕΡΝΟΥΝ ΩΣ ΣΥΝΟΛΟ ΤΑ 700-800ε ΤΙΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΟΡΕΣ
